टॅरिफ म्हणजे काय?
टॅरिफ (Tariff) एक आर्थिक शब्द आहे जो विशेषतः आयात आणि निर्यात व्यापारासाठी वापरला जातो. टॅरिफ म्हणजे सरकारच्या कडून वस्त्र किंवा सेवा वितरित किंवा खरेदी करताना घेतले जाणारे टॅक्स किंवा शुल्क. हे पारंपरिकतः दोन्ही देशांमधील व्यापारात लागू होते आणि एकूणच अर्थव्यवस्थेवर परिणाम करतात.
टॅरिफचे अर्थशास्त्र
टॅरिफचा मुख्य उद्देश महत्त्वाची आर्थिक धोरणे हाताळणे आहे. यामध्ये खालील गोष्टी समाविष्ट आहेत:
- स्थानिक उत्पादनांचे संरक्षण
- विदेशी कंपन्यांपासून स्पर्धा कमी करणे
- राज्याच्या महसुलात वाढ
- आर्थिक धोरणांमध्ये स्थिरता प्रदान करणे
टॅरिफचे प्रकार
टॅरिफचे अनेक प्रकार आहेत, ज्यामध्ये खालील प्रमुख प्रकारांचा समावेश आहे:
- विशिष्ट टॅरिफ: निश्चित रकमेच्या आधारावर लागू असलेला टॅरिफ, उदाहरणार्थ, 100 किलोग्राम वस्त्रावर 1000 रुपये.
- प्राबला टॅरिफ: वस्त्र किंवा सेवांच्या किमतीवर आधारित टॅरिफ, उदा. 10% केला जाणारा टॅरिफ जिन्सच्या मूळ किमतीवर.
- अंतर्गत टॅरिफ: एका देशाच्या भूतलावर अंतर्गत वस्त्रांच्या उत्पादनावर लागू असलेला टॅरिफ.
टॅरिफचा प्रभाव
टॅरिफचा प्रभाव केवळ व्यावसायिक व्यूहरचनेवरची संतुलन साधण्यापुरता नसतो, तर यामुळे राज्याच्या अर्थव्यवस्थेसह सामाजिक आणि पर्यावरणीय परिणाम देखील लागू होतात.
- Если повысить тарифы, это может привести к росту местных производителей, что приведет к увеличению рабочих мест.
- तथापि, उच्च टॅरिफमुळे आयातीत वाढ झाल्यास ग्राहकांना अधिक किंमत द्यावी लागते.
- टॅरिफ कमी केल्यास, विदेशी कंपन्या वाढत्या प्रमाणात देशात येऊ शकतात.
उदाहरणे आणि केस स्टडी
ग्लोबलाइजेशनच्या युगात, टॅरिफ थोड्या प्रमाणात देशांमधील व्यापाराचे एक मोठे टूल बनले आहे. उदाहरणार्थ:
- युनायटेड स्टेट्स आणि चीन: अमेरिका आणि चीन यांच्यात सुरु असलेल्या व्यापार युद्धाने टॅरिफची नवा विभाग निर्माण केला. 2018 मध्ये अमेरिका चीनवर 25% टॅरिफ लावला होता, ज्यामुळे दोन्ही देशांच्या व्यापाराचे प्रमाण कमी झाले.
- भारत आणि अमेरिका: भारताने आपल्या स्वदेशी उत्पादनांचे संरक्षण करण्यासाठी विविध वस्त्रांवर टॅरिफ लावले आहेत. त्यामुळे तेथील स्थानिक उद्योगांचे उत्पादन वाढले आहे.
ताज्या आकडेवारी
परंतु, टॅरिफच्या बदलांची आकडेवारी ताज्या सर्वेक्षणांनुसार दर्शवते की:
- 2019 मध्ये, अमेरिका व चीनच्या दरम्यान कार्यरत टॅरिफमुळे व्यापारात 11% घट झाली.
- भारताने 2020 मध्ये 30% टॅरिफ वाढवल्यामुळे त्याच वर्षी 5% स्थानिक उत्पादनांमध्ये वाढ झाली.
निष्कर्ष
टॅरिफ म्हणजे एक महत्त्वाचे आर्थिक साधन आहे, जे जागतिक व्यापाराची दिशा ठरवते. याचा उपयोग देशांच्या आर्थिक धोरणांमध्ये केला जातो आणि यामुळे विविध सामाजिक व पारिस्थितिकी परिणाम देखील येतात. त्यामुळे, टॅरिफचा वापर विचारपूर्वक करावा लागतो. हा शब्द आमच्या आर्थिक चर्चेत नेहमी विचारात घेण्यासारखा आहे.
